Görüş

Jeopolitik Riskler Dünya Genelinde İktisadi Faaliyetin Daha da Zayıflamasına Sebep Oldu

03 Kasım 2022

Yılın ilk yarısında iş ve yatırım ortamından istihdam artışına, ticari kredilerden tasarrufların değerlendirilmesine, Bireysel Emeklilik Sistemi’nden vergi düzenlemelerine kadar geniş bir alanda çeşitli adımlar atıldı.

Bu kapsamda alınan kararlar özetle şöyle: İş ve yatırım ortamını iyileştirerek ihracatı teşvik etmek ve istihdamı artırmak amacıyla yeni düzenlemeler devreye alındı. İhracat ve sanayi şirketleri için kurumlar vergisi 1 puan indirimli uygulanmaya başlandı. Şirketlerin yapacakları temettü ödemelerinde stopaj oranı %15’ten %10’a indirildi. Teknoloji geliştirme bölgeleriyle Ar-Ge ve tasarım merkezlerinde çalışan personelin, bu merkezler dışındaki çalışma saatlerinin de gelir vergisi stopajı teşviki kapsamında değerlendirilmesine imkan sağlandı.

Ticari kredilerin ülke ekonomisini güçlendirecek alanlarda selektif bir yaklaşımla kullandırılması amaçlandı. Yatırım, ihracat ve işletme harcamalarına yönelik 60 milyar liralık Kredi Garanti Fonu Destek Paketi devreye alındı. İhracatçılara ve turizm yatırımcılarına %9’a varan faiz oranlarıyla toplamda 150 milyar liralık kredi kullandırılmasını sağlayan Türk Lirası Uzun Vadeli Kredi Programı uygulamaya geçti. Konutlarda %45’e kadar enerji tasarrufu sağlanmasını desteklemek amacıyla 60 ay vadeli ve 0,99 faiz oranlı Konutlarda Isı Yalıtım Kredisi hayata geçirildi.

Tasarrufların Türk lirası cinsi varlıklarda değerlendirilmesini teşvik etmek ve yatırımcı tabanını genişletmek amacıyla çeşitli uygulamalar devreye alındı. Kur Korumalı Türk Lirası Mevduat ve Katılma Hesabı Uygulaması ile döviz tevdiat hesaplarının toplam mevduat içindeki payı %71’den %58’e düşürüldü. Gelire Endeksli Devlet İç Borçlanma Senedi ihracıyla 83 bin yatırımcıdan 6,6 milyar liralık talep toplandı.

Tüm rafinerilerin dahil olduğu Altın Tasarruf Ekosistemi kurularak yastık altındaki fiziki altınlar ekonomiye kazandırılması yönelik yeni bir mekanizma başlatıldı. BES’teki devlet katkısı %25’ten %30’a çıkarıldı.

Vergi düzenlemeleriyle Türk lirası cinsinden mevduat ve katılma hesapları teşvik edildi. Türk lirası mevduat ve katılım hesaplarında stopaj indirimi 2022 yılı sonuna kadar uzatıldı. Portföyünde Türk lirası cinsi yatırım araçları bulunan yatırım fonlarından elde edilen kazançlara kurumlar vergisi istisnası tanındı. Kur korumalı vadeli mevduat ve katılma hesapları ile altın cinsinden mevduat ve katılım fonu hesaplarında %0 stopaj uygulaması 2022 sonuna kadar uzatıldı. Devlet iç borçlanma senetlerinde stopaj 2022 sonuna kadar %10’dan %0’a indirildi.

Tüzel kişiler ve yurt dışında yerleşik vatandaşların YUVAM Hesabı kapsamında dönüşüm hesaplarına aktardıkları birikimlerine ilişkin getirilerde stopaj oranı sıfırlandı. Gelir ve kurumlar vergisi mükelleflerinin bilançolarında yer alan yabancı paralar ve altın hesaplarını kur korumalı mevduat uygulaması kapsamında Türk lirasına çevirmelerini teşvik eden gelir ve kurumlar vergisi istisna düzenlemeleri yapıldı.

Türk lirası mevduat ve katılma hesaplarında vade sonu hesap bakiyesi kullanılarak hesap sahiplerine ilgili banka tarafından yapılan kambiyo satışlarında banka ve sigorta muameleleri vergi oranı sıfırlandı.

Şubat ayında Konya’da düzenlenen İklim Şurası’nda iklim değişikliğiyle mücadelede 2053 net sıfır emisyon ve yeşil kalkınma hedefleri doğrultusunda önemli kararlar alındı. Bu kapsamda atıkların kaynakta ayrı toplanmasına ilişkin çalışmalara hız verilecek, sıfır atık çalışmaları kapsamında 2035’te geri kazanım oranı %60’a çıkarılacak ve 2053 yılı itibarıyla ön işleme tabi olmayan atıklar düzenli depolamaya kabul edilmeyecek.

Sanayi sektörlerinde düşük karbonlu üretime ulaşmak için karbon tutma teknolojileri kapsamında membran, oksiyanma, kimyasal döngü, doğrudan atmosferden yakalama teknolojileri ile birlikte yüksek ısıl işlemlerde yenilenebilir enerji ve yeşil hidrojene dayalı yakma teknolojileri, mikrodalga, infrared, plazma gibi teknolojiler geliştirilecek.

Yeşil Organize Sanayi Bölgesi ve Yeşil Endüstri Bölgesi sertifikasyon sisteminin işletmeleri içerecek şekilde uygulanmasına yönelik altyapının oluşturulması sağlanacak. İklim Dostu Tarımsal Destekleme Modeli oluşturularak, uygulanacak. Tarım ve sanayi başta olmak üzere sektörlerde suyun verimli kullanılması sağlanacak, drenaj suları ve arıtılmış atık sular gibi kullanılmış suların yeniden kullanım oranı 2030’da %15’e çıkarılacak. Yeni nesil akıllı, entegre ve yüksek hızlı şarj teknolojileri geliştirilecek.

Öte taraftan etkisi artarak sürmekte olan jeopolitik riskler dünya genelinde iktisadi faaliyetin daha da zayıflamasına sebep olmuştur. Küresel büyüme tahminleri aşağı yönlü güncellenmeye devam etmekte ve resesyon ihtimali artmaktadır. Küresel enerji ve gıda tedarik ve arz güvenliği sıkıntıları büyümektedir. Enflasyon tehdidine karşı başta gelişmiş ülkeler olmak üzere merkez bankaları politika faizlerini artırmaktadır.

Bunlara karşın ülkemizde yılın başındaki güçlü büyüme dış talebin de olumlu etkisiyle ikinci çeyrekte de sürmüştür. Turizmdeki olumlu gelişmelere karşın enerji fiyatlarındaki yüksek seyir ve ana ihracat pazarlarının resesyona girme olasılığı cari denge üzerindeki etkisini sürdürmektedir.

Fiyat istikrarının sağlanması, ülke risk primindeki düşüş, ters para ikamesinin ve döviz rezervlerinin artması ve finansman maliyetlerinin gerilemesi makroekonomik ve finansal istikrarı olumlu etkileyecektir. Böylelikle, yatırım, üretim ve istihdam artışının sağlıklı ve sürdürülebilir bir şekilde devamı için uygun zemin oluşacaktır.

YAZI HAKKINDA YORUMLAR
TİMDER Kurucu Üyesidir.