Geri Bildirim Armağanı

Hepimiz “Dur, dokunma, yapma vb.” sözlerle çocuklarımızın istemediğimiz ya da tehlikeli bulduğumuz bir davranışını durdurmaya çalışmışızdır. Dur, dokunma ya da yapma sözcükleri yapılan harekete karşı verilen bir yanıttır, geri bildirimdir ve çocuğun o hareketi bir daha yapmamasını ya da daha dikkatli davranmasını sağlar.

Tüm canlılar etki ve tepki yöntemi ile öğrenirler. Daha çocuk yaşlarda yapılan her hareketin sonucunda alınan tepkiye göre davranışı yapmaya devam ederiz ya da etmeyiz. Örneğin; elini prize yaklaştıran bir çocuğa annesi “Tehlikeli, sakın elini prize sokma” dediğinde elini bir daha prize yaklaştırmamayı öğrenir. Ya da çok çalışıp sınavdan yüksek bir not aldığında ailesinin verdiği övgü dolu geri bildirimle mutlu olur ve daha çok çalışarak daha başarılı olmaya çalışır. Çocuğa verilen bu mesajlar esasında yapılan harekete karşı bir geri bildirimdir. Evde birlikte yaşadığımız köpeğin siz istediğinizde oturup kalkması için önce komutu söyler, sonra istediğinizi yaptığında ödül vererek yaptığı hareketin devam etmesini ve pekişmesini sağlarken ona da olumlu bir geri bildirim vermiş olursunuz. Geri bildirim tüm canlılarda bir davranışın tekrarlanması ya da tekrarlanmaması için yönlendirici ve eğitici bir rol oynayan kritik bir role sahiptir.

Yaşımız ilerledikçe yapılan her davranışın sonucunda çevremizden alınan geri bildirimlerle esasında gelişme ve değişme fırsatı yakalarız. Geri bildirim kişinin gelişmesi ve değişmesi için verilen değerli bir armağan olmasına rağmen iş yaşamında geri bildirim vermekten ve almaktan çekinen birçok kişi olduğunu gözlemliyoruz. Peki, neden?

Kişiye davranışları hakkında geri bildirim vermek dürüstlük ve cesaret gerektirir. Karşı tarafın gelişmesi için zor da olsa ona gerçekleri söylemek bir anlamda kişiyle yüzleşmek biz insanlara zor gelir, bu yüzden geri bildirim vermekten kaçınma eğilimi gösterebiliriz. Geri bildirim alırken de bunu kişisel olarak benliğimize yapılan bir eleştiri sayıp kırılırız. Oysaki geri bildirim gelişme ve değişme için kişiye kendini gösteren bir ayna işlevi görür, farkında olmadığımız noktaları fark etmemizi sağlayan çok değerli bir armağandır.

Peki, geri bildirim nasıl verilir?
İnsanların davranışlarını etkileyerek öğrenmesini destekleyen iki tür geri bildirim vardır: Şekillendirici geri bildirim ve motive edici geri bildirim.

1) Şekillendirici geri bildirim
Kişiye şu anda yaptığı bir şeyi daha iyi yapabileceğini söyleyen ve gelişimi destekleyen geri bildirim türüdür. Bu anlamda yapıcı özelliktedir. Gerçekleşmesi istenen davranışına kişi yönlendirilirken farklı alternatifleri görmesi de sağlanır.

2) Motive edici geri bildirim
Kişinin tekrarlamasını istediğimiz davranışı onaylanır. Güçlü yönleri öne çıkarılarak güven duygusu desteklenir. Motive edici geri bildirim övgü ve onay şeklinde gerçekleştirilebilir.

Övgü
• Övgü, yapılan işle ilgilidir.
• Davranışlar ve başarılar ile ilgili gözlemleri içerir.
• Kişinin yapmış olduğu veya yapmakta olduğu davranışlarla ilgilidir.
• Görev, etkinlik, sonuç veya başarıyla ilgilidir.
• Kişi davranışının devam etmesi konusunda cesaretlendirildiği için davranışının devam etme olasılığı arttırılır.

Onay
• Onay, işi yapan kişiyle ilgilidir.
• Kişinin güçlü yönleri, değerleri ve özellikleriyle ilgili gözlemleri içerir.
• Kişinin öğrenmesini, harekete geçmesini veya değişim yaratmasını sağlayan özelliklerine odaklanır.

Davranışlarla ilgili verilen olumsuz geri bildirimler ne kadar etkili olur?
Olumsuz geri bildirimler kişinin öz farkındalığının artmasına ve değişme adımları atmasına neden olur mu?

Beynimiz eleştirel geri bildirimleri bir tehdit olarak algılar ve faaliyet alanını daraltır. İnsanların kusurlarına odaklanmak öğrenmeyi sağlamaz, engeller! Eleştirinin ortaya çıkardığı güçlü olumsuz duygu, mevcut sinir devrelerine erişimi engeller ve bilişsel zayıflığa yol açar. Beyin konfor alanındayken öğrenmeye açıktır! Bu nedenle geri bildirim verirken yargılamamaya, güç gösterisinde bulunmamaya ve karşı tarafı pes ettirmemeye dikkat edilmelidir.

Geri bildirim verirken; geri bildirime konu olan kişinin davranışını kesin olarak tanımlayın, davranışın etkisini ve sonuçlarını anlatın.

Geri bildirimde 3K
Kişiselleştirmeyin
Kapsamayın (Genellemeyin)
Kalıcı hale getirmeyin

Geri bildirimde bulunma rehberi
• Kişiyle ilgili bilgileri, gözlemlerinizi ve amaca yönelik geri bildirimi nasıl vereceğinize dair notlar alarak çalışın.
• Kişinin amaçları, öğrenme hedefleri ve istekleri arasında ilişki kurun.
• Genellemelerden ziyade gözlemle ilgili spesifik bilgi verin ve örneklerle açıklayın.
• Lafı dolandırmayın, anlaşılır ve net olun.
• Kişiyi manipüle ederek kendi görüşleriniz doğrultusunda yönlendirmeyin.
• Görüşmeyi hesap sormaya dönüştürmeyin!
• Kişiyi yargılama ve yönlendirmeden kaçının.
• Yaşanan gözlem ve geri bildirim süreci mümkün olduğunca aynı olsun.
• Motive edici ve şekillendirici geri bildirim arasında bir denge kurun.
• Süreklilik ve tutarlılık sağlayın.
• Geri bildirim görüşmesi sonunda her iki tarafında sorularının cevabının verildiğine ve cevapların geri bildirim alan kişinin zihninde tutarlı ve net olduğuna emin olun.