28 Aralık 2018
6.10.2018 tarihli Resmi Gazete’de, Hazine ve Maliye Bakanlığı tarafından yayımlanan “Türk Parası Kıymetini Koruma Hakkında 32 Sayılı Karara İlişkin Tebliğ’de Değişiklik Yapılmasına Dair Tebliğ” ile Türkiye’de yerleşik kişilerin kendi aralarında akdettikleri belirli sözleşmelerde ödeme yükümlülüklerinin döviz cinsinden ve dövize endeksli olarak kararlaştırılamayacağı düzenlenmiştir. 32 sayılı kararda Türkiye’de yerleşik kişiler; yurt dışında işçi, serbest meslek ve müstakil iş sahibi Türk vatandaşları dahil Türkiye’de kanuni yerleşim yeri bulunan gerçek ve tüzel kişiler olarak tanımlanmıştır.
Buna göre, konusu yurt içinde yer alan konut ve çatılı iş yeri dahil gayrimenkul satış ve kiralama sözleşmelerinde, yurt dışında ifa edilecekler dışında iş sözleşmelerinde, gemilerin inşası, tamiri ve bakımı dışında kalan eser sözleşmelerinde sözleşme bedeli ve bu sözleşmelerden kaynaklanan diğer ödeme yükümlülükleri döviz cinsinden veya dövize endeksli olarak kararlaştırılamayacaktır. Ancak Türkiye Cumhuriyeti ile vatandaşlık bağı bulunmayan Türkiye’de yerleşik kişilerin taraf olduğu iş sözleşmelerinde sözleşme bedelinin döviz cinsinden veya dövize endeksli olarak kararlaştırılması mümkün olabilecektir.
Türkiye Cumhuriyeti Devleti ile vatandaşlık bağı bulunmayan kişilerin taraf oldukları hizmet sözleşmeleri, ihracat, transit ticaret, ihracat sayılan satış ve teslimlerle döviz kazandırıcı hizmet ve faaliyetler kapsamında yapılan hizmet sözleşmeleri, Türkiye’de yerleşik kişilerin yurt dışında gerçekleştirecekleri faaliyetler kapsamında yapılan hizmet sözleşmeleri ve kendi aralarında akdedecekleri, Türkiye’de başlayıp yurt dışında sonlanan ve yurt dışında başlayıp Türkiye’de sonlanan elektronik haberleşmeyle ilgili hizmet sözleşmeleri dışında kalan danışmanlık, aracılık ve taşımacılık dahil hizmet sözleşmeleri, sözleşme bedeli ve bu sözleşmelerden kaynaklanan diğer ödeme yükümlülükleri döviz cinsinden veya dövize endeksli yapılamayacaktır.
Türkiye’de yerleşik kişilerin kendi aralarında akdedecekleri iş makineleri ve taşıt sözleşmeleri dışında kalan menkul satış ve kiralama sözleşmelerinde sözleşme bedelini ve bu sözleşmelerden kaynaklanan diğer ödeme yükümlülüklerini döviz cinsinden veya dövize endeksli olarak kararlaştırmaları mümkün olabilecektir.
Ayrıca yurt içi ve yurt dışından temin edilen kredilere ve gemilere ilişkin finansal kiralama sözleşmelerinde de ödeme yükümlülüklerinin döviz cinsinden kararlaştırılması kanun kapsamında mümkün olacaktır.
Kamu kurum ve kuruluşları ile Türk Silahlı Kuvvetlerini Güçlendirme Vakfı şirketlerinin taraf olduğu gayrimenkul satış ve kiralama sözleşmeleri dışında akdedilecek sözleşmelerde, ödeme yükümlülükleri döviz cinsinden kararlaştırılabilecektir.
Sermaye Piyasası Kanunu ile bu kanuna dayalı yapılan düzenlemeler çerçevesinde sermaye piyasası araçlarının (yabancı sermaye piyasası araçları ve depo sertifikaları ile yabancı yatırım fonu payları da dahil olmak üzere) döviz cinsinden oluşturulması, ihracı, alım satımı ve yapılan işlemlere ilişkin yükümlülükleri döviz cinsinden kararlaştırılabilecektir.
İlgili Kararın 4. maddesinin (g) bendinin yürürlüğe girdiği 13.9.2018 tarihinden itibaren otuz gün içinde, söz konusu bentte belirtilen ve daha önce akdedilmiş yürürlükteki sözleşmelerdeki döviz cinsinden kararlaştırılmış bulunan bedeller, Türk parası olarak taraflarca yeniden belirlenecektir. Ancak akdedilecek sözleşmelerde istisna kapsamına alınan ve Kararın Geçici 8. Maddesinin yürürlüğe girdiği tarihten önce akdedilen iş makineleri ve taşıt kiralama sözleşmeleri anılan geçici madde hükmünden istisna tutulmuştur. Dolayısıyla bu sözleşmelerin bedellerinin tekrar Türk parası olarak taraflarca belirlenmesi zorunlu değildir.
Tebliğde istisna altına alınan sözleşmeler kısaca; Türkiye Cumhuriyeti ile vatandaşlık bağı olmayan gerçek kişilerin taraf oldukları; hizmet sözleşmeleri, ihracat, transit ticaret, ihracat sayılan satış ve teslimler, döviz kazandırıcı hizmet ve faaliyetler kapsamında yapılan hizmet sözleşmeleri ve Türkiye Cumhuriyeti’nde yerleşik kişilerin yurt dışında gerçekleştirecekleri faaliyetler kapsamında yapılan hizmet sözleşmeleridir.
Sözleşme bedeli ve bu sözleşmelerden kaynaklanan diğer ödeme yükümlülükleri döviz cinsinden veya dövize endeksli olarak kararlaştırılması mümkün olmayan sözleşmelerde yer alan bedellerin taraflarca Türk parası olarak yeniden belirlenmesi zorunlu olacaktır.
Döviz cinsinden veya dövize endeksli olarak kararlaştırılması mümkün olmayan sözleşmelerde yer alan bedeller taraflarca Türk Lirası yeniden belirlenirken mutabakata varılamazsa 2 Ocak 2018 tarihinden önce akdedilen sözleşmelerdeki döviz bedelinin TL’ye çevrilmesinde, 2 Ocak’taki Merkez Bankası efektif satış kuru esas alınacaktır. 2 Ocak 2018 tarihinde Dolar/TL 3,76, Euro/TL 4,55 ve Sterlin/TL 5,12 idi. Taraflar anlaşırsa, farklı bedeller üzerinden de TL’ye geçiş yapabileceklerdir. Yeni belirlenen bedeller, her yıl Türkiye İstatistik Kurumu’nun (TÜİK) tüketici fiyat endeksindeki (TÜFE) artışa göre güncellenecektir.
Kaynakça:
Türk Parası Kıymetini Koruma Hakkında 32 Sayılı Karar
Türk Parası Kıymetini Koruma Hakkında 32 Sayılı Karara İlişkin Tebliğ’de Değişiklik Yapılmasına Dair Tebliğ
Kurucu Üyesidir.
