Enflasyon, Kur, Faiz ve Risk İlişkisi

Son kırk yılımız enflasyonu konuşmakla geçti. Ne yazık ki yalnızca konuşmakla geçti. Aşağıdaki grafik Türkiye’nin (kırmızı) enflasyonla sınavını gösteriyor. 2005 -2013 yılları arasında gelişmekte olan ülkeler (GOÜ) ortalamasından (yeşil) oldukça yüksek bir enflasyona sahip olsa da dünya ortalamasından (mavi) büyük bir kopma içinde görünmeyen Türkiye, asıl olarak son dört yılda ciddi biçimde olumsuz bir ayrışma içine girmiş (grafikte kullanılan veriler için kaynak: IMF, WEO Database, October 2020.)

Türkiye’nin içinde bulunduğu grup ve dünya ortalamasından sapmasının hızlandığı son dört yıl Türkiye’nin yalnızca ekonomik riskleri değil sosyal ve siyasal riskleri de artırdığı yıllar. Ekonomi politikasındaki hatalara ek olarak dış politikadan iç politikaya, sosyal konulara yaklaşımlara kadar sürekli dünyaya ve yüzyıla ters düşen kararların alındığı, ön plana çıkarıldığı yıllar bunlar.

Bizim gibi dolarizasyon içinde bulunan ekonomilerde parasal akım şemasını şöyle yazmak mümkündür:

Türkiye, son kırk yılda risklerini düşürmeye değil faizi düşürmeye odaklandığı için sorunu çözemedi. Bir sorunu çözmenin yolu o sorunun nedenini bulup onu yok etmekten geçer. Hangisinin neden, hangisinin sorun olduğunda tereddüdünüz varsa bunun yanıtını size ancak bilim verebilir.

Gerçekler teorimize uymuyorsa teorimizi değiştirmemiz gerekir. Teorimizi değiştirecek yerde gerçekleri değiştirmeye çalışırsak yalnızca kendimizi kandırmış oluruz.

IMF’nin 2021 Dünya ve Türkiye Tahminleri
IMF, 2021 yılında dünya için oldukça iyimser tahminler yapmış görünüyor. Gelişmiş ekonomilerin %5,1, ABD’nin de %6,4, Euro Bölgesinin %4,4 oranında büyümesi ancak salgın sorununda ileri bir çözümle ve baz etkisiyle mümkün olabilir.  Benzer bir iyimserlik gelişmekte olan ülkeler için de geçerli.

IMF’nin Türkiye için 2021 tahminleri de aynı iyimserliği yansıtıyor. Yıl ortası ve yılsonu kur hesaplamalarını TL ve YSD cinsi GSYH tahminlerini ve önceki yıla ait yılsonu kesinleşmiş USD kurunu kullanarak ben yaptım. 2021 yılsonu kurunun 7,78 olması yönündeki tahmin bana çok iyimser geldi. Çünkü kur şu anda 8,15. Yılsonu enflasyon ve işsizlik oranlarının da oldukça iyimser olduğu görülüyor. Kurdaki yukarı yönlü her değişikliğin USD cinsinden GSYH ve kişi başına geliri aşağıya çekeceğini tahmin etmek zor olmasa gerek.

Değerlendirme
Özetle söylemek gerekirse IMF’nin gerek dünya (özellikle gelişmiş dünya) ve Türkiye için yaptığı tahminler ancak Covid-19 Salgınının önemli ölçüde çözülmesi ve baz etkisiyle mümkün olabilir. Salgın sorunu istenen ölçüde çözülemese bile baz etkisinin göstergeler üzerinde olumlu etkisinin olacağını beklemek yanlış olmaz. Buna karşılık geride bıraktığımız yılın ilk çeyreğindeki gelişmeler bize, salgının yarattığı olumsuzlukları kalan 9 ayda hızla değiştirebileceğimiz yönünde bir izlenim vermiyor.

IMF’nin Dünyanın Ekonomik Görünümü Raporu’ndaki tahminler iyimser bir senaryo üzerine kurulmuş, hatta biraz temenniyle karışmış bir havayı yansıtıyor.